کارگاه آموزشی «شیوه‌های تولید محتوای فرهنگی برای زنان در فضای مجازی» به مناسبت هفته پژوهش، با ارائه‌ دکتر «سمیرا خطیب‌زاده» و به همت دانشکده فرهنگ و ارتباطات و همکاری معاونت پژوهشی دانشگاه سوره، سه‌شنبه 5 دی‌ماه ۱۴۰۲ به‌صورت برخط و حضوری برگزار شد.

به گزارش روابط‌عمومی دانشگاه سوره به نقل از معاونت پژوهشی؛ دکتر سمیرا خطیب‌زاده، مدیر گروه مدیریت فرهنگی و رسانه عنوان کرد: در چند دهه اخیر، زندگی ما به‌شدت تحت‌تأثیر فضای مجازی قرارگرفته است. نه‌تنها زندگی اجتماعی بلکه زندگی فردی ما نیز تأثیر گرفته از این فضا است. طبق آمار منتشرشده زنان به‌طور متوسط بیش از بیست ساعت زمان خود را در فضای مجازی سپری می‌کنند.

وی ادامه داد: مسئله مهم آن است که آیا محتوای فرهنگی که در فضای مجازی تولید و به زنان جامعه ما عرضه می‌شود با فرهنگ، ارزش‌ها و آداب‌ورسوم کشورمان و در یک‌کلام سبک زندگی ایرانی- اسلامی همخوانی لازم را دارد یا خیر! فراوانی پیام‌ها و محتواها در فضای مجازی با رنگ و لعابی جذاب برای زنان ایرانی آن‌چنان چشمگیر است که خلأ وجود یک مدل بومی به‌منظور تولید محتوای فرهنگی برای زنان کشورمان در فضای مجازی به‌وضوح قابل‌مشاهده است.

این پژوهشگر و مدرس دانشگاه ادامه داد: به نظر می‌رسد بهره‌مند نبودن تولیدکنندگان محتواهای فرهنگی از دانش و سواد رسانه‌ای لازم زنجیره ناقصی را به وجود آورده است. متأسفانه با وجود محتوای متنوع تولیدشده در فضای مجازی در زمینه‌هایی همچون عفاف و حجاب، ازدواج آسان، تحکیم بنیان خانواده، تربیت اسلامی، همسرداری و فرزندآوری و...  سبک زندگی زنان جامعه ما با وضعیت مطلوب فاصله بسیار دارد.

به گفته‌ خطیب‌زاده یافته‌ها نشان می‌دهد جایگزین شدن ارتباطات مجازی به‌جای ارتباطات حقیقی یکی از آسیب‌های فضای مجازی است. کاهش ساعات گفت‌وگو در بین اعضای خانواده و کم شدن زمانی که اعضای خانواده برای یکدیگر می‌گذارند و در جهت رفع نیازهای همدیگر تلاش می‌کنند همه از عواقب این فضا است که این ازهم‌گسستگی را دوچندان می‌کند. همچنین به‌واسطه مشغولیت‌های فراوان زنان در فضای مجازی و تغییر سبک زندگی که در جامعه مخاطب زن ایجاد می‌شود، آنان علاقه‌مندی کمتری به نقش‌های اصلی خود ازجمله مادری نشان می‌دهند و موقعیت اجتماعی خود را در مسائل دیگری همچون تحصیل، شغل و... جست‌وجو می‌کنند.

وی در ادامه بیان کرد: همچنین مشخص‌شده است که  امروزه الگوی بسیاری از دختران و زنان ایرانی بازیگران، خوانندگان و در یک‌کلام سلبریتی ها شده است. تغییر الگودهندگان از مراجع فکری سنتی به سمت سلبریتی‌ها نتایج نامناسبی را به دنبال خواهد داشت و کمترین آن تغییر سبک زندگی زنان و دختران ایرانی و همانندشدن آن با سبک زندگی سلبریتی‌ها است. یعنی دختر ایرانی در نوع پوشش، آرایش، نوع غذا خوردن و حتی ازدواج کردن و بچه‌دار شدن و داشتن حیوانات خانگی از تک‌تک اعمال و رفتار سلبریتی‌ها کپی‌برداری می‌کند. بستر فضای مجازی نیز امکان این الگو شدن را چند برابر می‌کند.

سمیرا خطیب‌زاده در پایان پیشنهادها و راهکارهایی برای استفاده مناسب از فضای مجازی برای زنان جامعه به‌منظور پیشگیری و کاهش آسیب‌های اجتماعی نوپدید وجود دارد که درصورت اجرای به‌موقع و مناسب می‌تواند ثمربخش واقع شود:

۱- در بعد زیرساخت‌ها راه‌اندازی شبکه‌های اجتماعی بومی قدرتمند توسط دولت یا سایر نهادهای فعال در این حوزه ضروری به نظر می‌رسد. اگرچه اکنون شبکه‌های اجتماعی در داخل کشور همچون بله ایتا، سروش و... وجود دارد، اما متأسفانه پشتیبانی لازم به جهت فنی و مالی از آنان صورت نگرفته است.

۲- تولید محتوای با مختصات فرهنگ ایرانی- اسلامی و ترویج نظام فرهنگی خانواده اصیل ایرانی و زن طراز انقلاب اسلامی و هماهنگی بین نهادهای تولید محتوا در سازمان‌های تابعه وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، وزارت ارتباطات، سازمان تبلیغات اسلامی، نهادهای وابسته به حوزه علمیه و... همچنین در تولید و انتشار محتوایی که باعث ترویج و تقویت نظام خانواده می‌شود. یکی از چالش‌های اصلی در این حوزه فقدان محتوای بومی و سلطه محتوای غربی یا به تعبیری غیر ایرانی - اسلامی در فضای مجازی و متعاقب آن شبکه‌های مجازی است که در این زمینه هم دولت و هم سازمان‌ها و نهادهای عمومی و انقلابی باید بیشتر تلاش کنند.

3- با توجه به اینکه چالش اصلی خانواده‌ها در استفاده از شبکه‌های اجتماعی در حوزه سواد رسانه‌ای است، بُعد آموزش اهمیت دارد، ازجمله راهبردهای مهم در این زمینه برنامه‌ریزی برای آموزش سواد رسانه‌ای کاربران است که دراین‌باره همه عوامل چون، دولت، دانشگاه، مدارس، حوزه و مساجد و... باید همت کافی داشته باشند.

۴- ازآنجاکه خیل عظیم مخاطبان ثابت شبکه‌های اجتماعی ازجمله اینستاگرام را زنان خانه‌دار تشکیل می‌دهند، لازم است مسئولان و برنامه‌ریزان فرهنگی کشور ازجمله متولیان رسانه ملی، وزارت ورزش و جوانان و...  اقدامات ارزنده و شایسته‌ای را در جهت پر کردن اوقات فراغت افراد انجام دهند.